Cierpią na niego i dzieci, i dorośli. Osypujące się z głowy białe płatki to tylko jeden z problemów związanych z łupieżem. O wiele bardziej dokuczliwe jest swędzenie skóry głowy. Skąd się bierze łupież i jak skutecznie się go pozbyć?
Łupież jest sprawiedliwy. Nieważne czy człowiek biedny, czy bogaty, młody, czy stary – trudno znaleźć kogoś, kto ani razu go nie miał. Szczególnie przeszkadza amatorom ciemnych ubrań, tworząc na nich nieestetyczną posypkę. Jest trudny w leczeniu. Ta choroba skóry głowy lubi nawracać pod wpływem różnych czynników. Jak z nią żyć?
Przyczyny powstawania łupieżu
Etiologia łupieżu nie jest do końca poznana. W jakimś stopniu skłonności do tej choroby dziedziczymy. Wiadomo, że przyczyną łupieżu jest też nadmierne namnożenie grzybów Malassezia (Pityrosporum ovale). Te drożdżopodobne drobnoustroje naturalnie bytują na skórze. Dopiero, gdy zaczyna ich być za dużo, dają się we znaki w postaci łupieżu. Niektórzy uznają, że jest on swoistą alergią na grzyby.
Jak powstaje łupież? Poprzez zaburzenie złuszczania naskórka. Normalnie cykl wymiany komórek naskórka liczy cztery tygodnie. W tym czasie pojawiają się nowe komórki, a te ze starszych warstw są przemieszczane ku górze, gdzie obumierają i są usuwane. W przypadku łupieżu cały proces trwa kilka dni, zamiast kilku tygodni. Organizm pozbywa się dużych ilości zrogowaciałego naskórka.
Choć łupież kojarzy nam się głównie z owłosioną skórą głowy, występuje on też np. na klatce piersiowej, ramionach, plecach, w pachwinach, na łokciach. Zależnie od rodzaju, dermatoza dotyka różnych części ciała.
Objawy łupieżu
Objawy łupieżu skóry głowy to przede wszystkim łuszczenie się skóry. W zależności od rodzaju schorzenia, łuski są albo drobne i suche (łupież suchy) albo większe i bardziej osadzone we włosach niż osypujące się (łupież tłusty). Łuszczenie poprzedza zapalenie skóry, jej zaczerwienienie, często również świąd.
Czynniki nasilające objawy łupieżu:
· stres, zmęczenie
· zmiennie warunki pogodowe
· tłusta skóra
· zaniedbanie higieny skóry głowy
· spadek odporności
· zaburzenia hormonalne
· stosowanie nieodpowiednich kosmetyków lub nadużywanie kosmetyków do stylizacji włosów
W przypadku problemów skóry głowy z zaburzeniem złuszczania naskórka mówimy nie tylko łupieżu, może to być również łuszczyca czy łojotokowe lub kontaktowe zapalenie skóry głowy.
Rodzaje łupieżu
Łupież to rodzaj choroby skóry, czyli inaczej dermatozy. Wywołują go bytujące na skórze głowy grzyby. Bywa mylony z ŁZS czy łuszczycą. Warto poznać rodzaje łupieżu, by wiedzieć, jak sobie z nim poradzić. Łupież suchy czy tłusty to tzw. łupież zwykły, najpowszechniejszy. Ale są też inne. Łupież łupieżowi nierówny.
Łupież suchy
W przypadku łupieżu suchego mamy do czynienia z drobnymi, białymi łuskami, luźno sypiącymi się z głowy. Często bywa on efektem stosowania nadmiernej ilości kosmetyków do stylizacji, które wysuszają i podrażniają skórę głowy. Potrafi dokuczać osobom z suchą skórą głowy, nadwrażliwą, objawiając się uciążliwym świądem. By się go pozbyć, warto sięgnąć po łagodzący, nawilżający szampon. Przy wyborze kierujmy się też składem, kosmetyk nie powinien mieć SLS (Sodium Lauryl Sulfate - intensywny detergent sprawiający, że szampon wspaniale się pieni) ani SLES (Sodium Laureth Sulfate - kolejny „spieniacz”). Główne zadanie to uspokojenie, poprawienie stanu skóry głowy i przywrócenie równowagi mikrobiomu - wtedy suchy łupież owłosionej skóry głowy powinien ustąpić. Na czas terapii odstawiamy kosmetyki wysuszające.
Łupież tłusty
Łupież tłusty owłosionej skóry głowy łączy się najczęściej z łojotokiem. Żółte, tłuste, przylegające do skóry łuski umiejscowione są przeważnie na czubku głowy. Pielęgnacja skóry nie jest prosta, bo z jednej strony trzeba walczyć z łojotokiem, antybakteryjnie, a z drugiej łagodnie i przeciwgrzybiczo. Łupież tłusty często wiąże się z ryzykiem nadmiernego wypadania włosów, a nawet łysienia, co dodatkowo powinno zmotywować do jego leczenia.
Łupież pstry
Wywołują go dobrze nam już znane grzyby Malassezia (tym razem przeważnie Malassezia furfur). Łupież występuje na owłosionej skórze głowy, barkach, na karku. Objawem choroby są zmieniające kolor plamy: najpierw różowe, później żółtawe, wreszcie brunatne. W lecie skóra w miejscach objętych chorobą staje się biała, plamy są wyraźnie odgraniczone, a wiele osób myli to z bielactwem. Wykwity mogą lekko się łuszczyć. Łupież pstry ma tendencje do nawrotów, sprzyjają im: nadmierne pocenie, osłabienie odporności, łojotok[1].
Łupież biały
Łupież biały skóry to niewielkie, białe plamki na twarzy, rękach i nogach. Powstają albo w związku z Atopowym Zapaleniem Skóry, albo z zaburzeniami syntezy barwnika skóry. Nasilają się w wyniku opalania, ale nie przybierają koloru opalenizny. Skóra w łupieżu białym posiada bardzo mało melaniny. W pielęgnacji domowej stosuje się peelingi wyrównujące koloryt skóry i łagodne kosmetyki dla skóry z AZS. O leczeniu decyduje dermatolog.
Łupież różowy
Łupież różowy Gilberta to kolejna odmiana łupieżu skóry. Jest dosyć rzadko spotykaną dermatozą. Dotyka osoby w przedziale wiekowym 10-35 lat. Jest chorobą zakaźną, prawdopodobnie wywoływaną przez wirusy z rodzaju Herpes. Zaczyna się od pojawienia się na tułowiu niewielkiego rumienia z łuszczącymi się brzegami, zmiany występują też udach, plecach, w okolicach pępka. Towarzyszy im świąd i to on w tym przypadki podlega leczeniu. Większość pacjentów ma również takie objawy jak: osłabienie, gorączka, nudności, bóle stawów. Choroba ustępuje po kilkudziesięciu dniach, nawroty są rzadkie[2].
Łojotokowe zapalenie skóry
Łojotokowe zapalenie skóry często bywa mylone z łupieżem. W przebiegu tej dermatozy skóra ma zabarwienie czerwonawe lub szarożółte. Występują na niej tłuste, łuszczące się plamki. Zajmuje duże obszar owłosionej skóry głowy. Chorobie nie sprzyja suche powietrze (okres grzewczy), a nasilone pocenie powoduje świąd zmienionej skóry.
Szampon przeciwłupieżowy – jaki wybrać?
Łupież wymaga specjalnej pielęgnacji skóry głowy. W drogeriach półki aż uginają się od szamponów. W przypadku łupieżu tłustego czy pstrego, lepiej wybrać się po szampon przeciwłupieżowy do apteki. Lepiej, gdy myjemy skórę głowy szamponem dobrej jakości. W składzie szukamy substancji o działaniu przeciwgrzybiczym (ketokonazol, oktopiroks, cyklopiroksolamina, klimbazol, pirytionian cynku), keratolitycznym – czyli złuszczającym (kwas salicylowy, siarka). Normalizująco na pracę gruczołów łojowych będą działały ekstrakty roślinne z szałwii, rozmarynu, tymianku, łopianu, drzewa herbacianego. Warto pamiętać, że przy nadmiernym przetłuszczaniu szkodliwe jest przegrzewanie skóry głowy.
Łupież – leczenie
Łupież suchy zazwyczaj wymaga odpowiedniej pielęgnacji skóry głowy, nawilżenia jej. W pielęgnacji stosować można połączenie antybakteryjnego i przeciwgrzybiczego oktopiroksu, przeciwgrzybiczego i przeciwzapalnego cyklopiroksu z olaminą z np. aloesem, alantoiną, gliceryną o właściwościach nawilżających i łagodzących.
Leczenie łupieżu tłustego to stosowanie szamponów będących lekami, które sprawdzą się też w łojotoku, a które powinny mieć w składzie ketokonazol, oktopiroks.
Łupież pstry leczy się używając szamponów z ketokonazolem, oktopiroksem czy siarczkiem selenu. Po spienieniu należy je zostawić na skórze na kilka minut. Można dodatkowo stosować np. klotrimazol w postaci kremu lub preparaty na receptę, które zalecił lekarz.
Łuszczenie się skóry głowy w przypadku łuszczycy, łojotokowego zapalenia skóry wymaga stosowania środków złuszczających (kwas salicylowy, mocznik w odpowiednim stężeniu). Nasilony stan zapalny podlega leczeniu glikokortykosteroidami z przepisu dermatologa.
Zioła w leczeniu łupieżu
Choroba skóry, jaką jest łupież, może być leczona zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie z użyciem preparatów ziołowych.
Środki ziołowe na łupież[3]:
· olej z nasion wiesiołka – zawiera cenny kwas gamma-linolenowy (GLA) o działaniu przeciwzapalnym. Można go wcierać w skórę głowy lub łykać kapsułki.
· olej z nasion lnu – z wysokim stężeniem kwasów omega 3 również działa przeciwzapalnie. Pić łyżeczkę dziennie lub stosować w formie wcierki.
· olejek z drzewa herbacianego – charakteryzuje go silne działanie przeciwgrzybicze, ale też mocno wysusza skórę, więc można kilka kropel dodać do oleju z wiesiołka lub nasion lnu i taką wcierkę zaaplikować na skórę głowy objętą łupieżem na noc, a rano umyć włosy.
· płukanka octowa – do jej sporządzenia potrzeba 2 szkl. octu jabłkowego i pół szklanki ziół o działaniu antybakteryjnym (tymianek, szałwia, rozmaryn). Ocet należy zagotować, wrzucić zioła i zaparzyć pod przykryciem. Następnie przecedzić i przelać do butelki z ciemnego szkła. Po umyciu włosów stosować ¼ szkl. płukanki na 2 szkl. wody i takim roztworem ostatni raz spłukać głowę.
źródło:
[1] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.142.1.3.
[2] „Pityriasis rosea: diagnosis and treatment” Jose M. Villalon Gomez, American Family Physician, 2018; 97 (1): 38–44; „Diagnostyka i leczenie łupieżu różowego” tłumaczyła lek. Gabriela Wilczyńska; www.mp.pl
[3] „Ziołowa Apteka Domowa” Linda B. White, Steven Foster, s. 283-285
