Układ pokarmowy – budowa
Układ pokarmowy zaczyna się od jamy ustnej, w której znajdują się ślinianki, dalej jest gardło, przełyk, wątroba, żołądek, trzustka, dwunastnica, jelito cienkie i grube, odbytnica i otwór odbytowy. To wiedza powszechna. Wśród ciekawostek dotyczących układu pokarmowego można wymienić informację, że żołądek to nic innego, jak worek mięśniowy. Jest bardzo elastyczny. Jego pojemność może wynosić od 1 do aż 3 litrów, a u osób chorobliwie otyłych nawet kilka razy więcej! Dno żołądka znajduje się… u góry, blisko połączenia z przełykiem.
Układ pokarmowy – jak działa
Układ pokarmowy zaczyna swoją pracę tuż po tym, jak włożymy jedzenie do ust. Tu jest rozdrabniane, czyli gryzione, mieszane ze śliną, w której znajdują się enzymy odpowiedzialne za wstępne trawienie. Ślina ułatwia również połykanie. W kolejności przez gardło i przełyk nasz kęs trafia do żołądka. Pokarmy stałe przechodzą przez górną część układu pokarmowego wolniej, a płynne szybciej.
W żołądku pokarm układa się warstwami. Nowe pokarmy rozsuwają na boki te przyjęte wcześniej. Chodź najeść można się stosunkowo szybko, jedzenie przebywa w tym organie układu pokarmowego przez kilka godzin. I co tam się nie dzieje! Dalsze rozdrabnianie (wskutek skurczów żołądka – to pracowity mięsień), likwidowanie bakterii przyjętych z pożywieniem, trawienie. Za te dwie ostatnie sprawy odpowiada sok żołądkowy. Jego głównym składnikiem jest silnie żrący kwas solny. Poza tym, że wyjaławia pokarm, sprawia, że enzymy w soku żołądkowym zostają aktywowane. Po wykonaniu pracy, „przerobiony” kęs trafia do dwunastnicy, czyli początkowej części jelita cienkiego. Najpierw trzeba przywrócić mu wyższe pH, bo strasznie się skwasił w żołądku. W tym celu sok jelitowy zobojętnia działanie kwasu solnego. Z trzustki przychodzi transport enzymów, z wątroby żółci i trawienia ciąg dalszy. W tym odcinku układu pokarmowego dochodzi do wchłaniania żelaza.
Jelito cienkie odpowiada za pobieranie kolejnych substancji potrzebnych organizmowi do funkcjonowania. Wyodrębnia je z przetrawionego pokarmu. Nasz kęs, z którego zdawałoby się, że niewiele już zostało, wpada do jelita grubego. Tu znów odwirowywanie, czyli wchłanianie wody, której nie pobrało jelito cienkie, ale także soli mineralnych, witaminy K, witamin z grupy B oraz np. leków występujących w postaci dojelitowej. Kiedy układ pokarmowy dojdzie do wniosku, że z kęsa nic więcej nie wyciśnie, wydala go na zewnątrz.
Ważną funkcję w działaniu układu pokarmowego pełnią dwa gruczoły: wątroba i trzustka. Ta pierwsza stanowi centrum odtruwania organizmu. Wytwarza też niezbędną do trawienia żółć, magazynuje produkty będące źródłem energii: glikogen, tłuszcze i rozpuszczalne w nich witaminy, białka. Trzustka wydziela sok trzustkowy, wykorzystywany w dwunastnicy, a także produkuje hormony regulujące stężenie glukozy we krwi – insulinę oraz glukagon.
Układ pokarmowy – popularne choroby
Niestrawność – a fachowo dyspepsja – to najbardziej powszechna dolegliwość ze strony układu pokarmowego. Chyba każdy z nas na jakimś etapie życia miał z nią do czynienia, kiedy pojawiły się bóle brzucha, odbijanie, wzdęcia, zgaga. Niestrawność może występować jako następstwo innych chorób układu pokarmowego, np. wrzodów żołądka czy dwunastnicy, przyjmowania niektórych leków lub pojawić się bez wyraźnej przyczyny. Objawy choroby będą uciążliwe po przejedzeniu, w stanach zapalnych wątroby i trzustki, wyżej wspomnianej chorobie wrzodowej czy chorobach jelit.
Zgaga, czyli nieprzyjemne pieczenie nad mostkiem, informuje nas o stanie zapalnym, powstałym na skutek cofania się treści żołądka. Może być skutkiem przejedzenia, ale też nieodpowiedniego zażywania leków. Na przykład łykanie na czczo preparatów z kwasem acetylosalicylowym prowadzi do podrażnienia śluzówki żołądka i w efekcie do zgagi. Inne niezdrowe nawyki to palenie papierosów bez śniadania czy przyjmowanie antybiotyków na pusty żołądek.
Stłuszczenie wątroby, czyli istotnego gruczołu układu pokarmowego, do niedawna było uznawane za chorobę dotykającą osób nadużywających napojów wyskokowych. Niestety, wraz z postępującą epidemią otyłości, nie tylko alkoholicy mają z nią problem. Stąd dwa rodzaje tego schorzenia: alkoholowe i niealkoholowe. To drugie może być nie tylko wynikiem przyjmowania zbyt dużej ilości kalorii, ale też np. stosowania diety zbyt ubogiej w białko, insulinooporności, hiperglikemii. Zdiagnozowane stłuszczenie wątroby wymaga podjęcia leczenia, by nie doprowadzić do marskości czy zapalenia wątroby.
Biegunka, popularnie zwana rozwolnieniem, to kolejna powszechna przypadłość związana z układem pokarmowym. Mówimy o niej wtedy, gdy do wypróżnień dochodzi częściej niż zwykle, a stolce są płynne lub półpłynne. Pojawia się najczęściej na skutek zakażenia wirusowego, bakteryjnego lub toksyną. Występuje niekiedy po przyjęciu antybiotyków, które niszczą pożyteczną florę bakteryjną obecną w układzie pokarmowym.
Zespół Jelita Drażliwego (z ang. IBS) to przewlekła choroba układu pokarmowego. Zaburzona praca jelit objawia się silnymi bólami brzucha o charakterze skurczowym. Mogą temu towarzyszyć zmiany w częstotliwości i konsystencji wypróżnień. Ze statystyk wynika, że schorzenie częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Diagnozuje się je najczęściej około 50 roku życia.
Układ pokarmowy – jak leczyć bez lekarza?
Układ pokarmowy często płata nam figle i wówczas szukamy pomocy w aptece. O ile dolegliwości są incydentalne, można sięgnąć po leki bez recepty. W przypadku długotrwałego ich występowania lub nasilenia, należy bezwzględnie udać się do lekarza.
Na aptecznych półkach znajdziemy leki na zgagę, które zobojętniają sok żołądkowy, a dodatkowo powlekają śluzówkę niektórych odcinków układu pokarmowego, by nie została podrażniona przez cofający się kwas solny. Są tabletki lub kapsułki do łykania, tabletki do ssania, zawiesiny.
W przypadku niestrawności możemy sięgnąć po leki, suplementy, także w różnych postaciach, spośród których każdy wybierze coś dla siebie: tabletki, kapsułki, herbatki, krople. W niwelowaniu zaparć pomocne mogą być też zawiesiny, proszki z błonnikiem. Dostępne bez recepty leki na wzdęcia skutecznie rozwiązują ten problem. W naszej ofercie są też leki na biegunkę oraz preparaty odbudowujące wątrobę i działające hepatoprotekcyjnie. Zawsze można też sięgnąć po sprawdzone przez pokolenia zioła, nalewki, krople ziołowe.
Zadbaj o sprawne działanie układu pokarmowego, by przykre objawy nie utrudniały ci codziennego funkcjonowania.
