Leki na ból głowy – jakie są dostępne?
Ból głowy – zwłaszcza jeśli jest łagodny lub średnio nasilony i nie pojawił się gwałtownie – wcale nie musi świadczyć o poważnej chorobie. Może się pojawić w wyniku obniżonego nastroju, niewyspania, wahań ciśnienia czy towarzyszyć np. zatruciu pokarmowemu, infekcji górnych dróg oddechowych albo grypie. W takich sytuacjach rozwiązaniem może być sięgnięcie po leki dostępne w aptece bez recepty, które mają za zadanie uśmierzenie bólu.
To produkty, które najczęściej występują w postaci:
- tabletek – leki na ból głowy w tej postaci są łatwe do połknięcia. Jeśli mają wytłoczoną wyraźną kreskę lub krzyżyk, można je podzielić, aby przyjąć mniejszą dawkę;
- kapsułek – ta postać pozwala na szybsze uwolnienie się substancji czynnej leku, co może się przekładać na szybsze uśmierzenie bólu;
- saszetek z proszkiem do rozpuszczenia w wodzie – to również zapewnia szybsze wchłanianie leku.
Jakie substancje aktywne może zawierać lek na ból głowy?
W lekach na ból głowy stosuje się różnorodne substancje aktywne, które mają właściwości przeciwbólowe. Oto te najczęściej znajdujące się w składach takich preparatów:
- paracetamol jest jednym z najczęściej stosowanych leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Miejscem jego działania jest ośrodkowy układ nerwowy. Substancja hamuje aktywność odpowiedzialnej za syntezę prostaglandyn cyklooksygenazy w rdzeniu kręgowym oraz mózgu. Nie ma działania przeciwzapalnego. Nie powoduje również hamowania procesu krzepnięcia krwi. Jest odpowiedni przy bólach różnego pochodzenia o małym i średnim natężeniu. Występuje samodzielnie lub w połączeniu z innymi substancjami aktywnymi.
- ibuprofen należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, NLPZ. Jest pochodną kwasu propionowego. Stosuje się go jako lek przeciwbólowy, przeciwgorączkowy i przeciwzapalny już od lat 60. Jego działanie polega na hamowaniu aktywności cyklooksygenazy typu COX-1 i COX-2. Jest rekomendowany przy dolegliwościach o małym i średnim nasileniu.
- kwas acetylosalicylowy to kolejny lek z grupy NLPZ, wprowadzony do obrotu ponad 100 lat temu. Podobnie jak ibuprofen, hamuje aktywność COX-1 i COX-2. Wyróżnia się szybkim wchłanianiem. Działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe rozpoczyna się najczęściej w ciągu max. 30 min od podania i może się utrzymywać przez 3-6 godz., w zależności od wielkości dawki.
- etenzamid, podobnie jak kwas acetylosalicylowy, jest zaliczany do grupy salicylanów. W formule leków przeciwbólowych jest często łączony z tą drugą substancją oraz z kofeiną. Substancje te mają działanie synergiczne. Jest wykorzystywany przy bólach o średnim nasileniu.
- metamizol jest pochodną pirazolonu, ma działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe oraz spazmolityczne (rozkurczowe). Jest polecany przy dolegliwościach bólowych o dużym nasileniu, zwłaszcza gdy sięgnięcie po inne środki jest niemożliwe bądź nieskuteczne.
- ketoprofen to silny lek na ból głowy z grupy NLPZ będący pochodną kwasu propionowego. Wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe oraz hamujące krzepliwość krwi. Jest skuteczny już po 30 min od podania przez 1-2 godz. w przypadku standardowych tabletek/kapsułek. Przy zastosowaniu produktu o przedłużonym uwalnianiu, ból można uśmierzyć nawet na 7 godz.
- diklofenak to lek NLPZ, który jest szybko i całkowicie wchłaniany. Jest stosunkowo rzadko stosowany przy bólu głowy. Najczęściej jest zalecany przy dolegliwościach pochodzenia reumatycznego.
W sprzedaży są też leki na ból głowy, które łączą kilka substancji czynnych. Popularne jest np. połączenie paracetamolu z ibuprofenem czy kwasu acetylosalicylowego, paracetamolu i kofeiny. Są one wybierane jako leki na migrenę.
Jaki lek na migrenę?
Migrena to dość częsta, a zarazem jedna z najbardziej dokuczliwych postaci bólu głowy. Potrafi wykluczyć chorego z wszelkiej aktywności na kilka godzin, a nawet kilka dni. Ma napadowy charakter. Najczęściej objawia się bólami głowy, które są:
- silne,
- pulsujące,
- nasilające się podczas każdej, nawet niewielkiej, aktywności ruchowej.
Najczęściej ból obejmuje tylko jedną część głowy. Mogą mu też towarzyszyć m.in. nudności czy nadwrażliwość na dźwięki, światło lub zapachy. Przed rozpoczęciem się właściwej migreny może pojawić się tzw. aura migrenowa. Są to objawy związane m.in. z zaburzeniem widzenia, drętwieniem kończyn albo twarzy czy zawrotami głowy. Sam ból – nieleczony – może potrwać od 4 do nawet 72 godzin. Dlatego pacjenci sięgają po leki na migrenę, których zadaniem jest uśmierzenie bólu.
Lekarze jako lek na migrenę (z grupy OTC) często rekomendują:
- substancje z grupy NLPZ,
- złożone leki na ból głowy, np. te, które mają w składzie paracetamol, lek z grupy NLPZ oraz kofeinę.
Ponieważ ból przy migrenie jest silny, rekomendowane są duże dawki środków przeciwbólowych – np. 1000 mg paracetamolu czy przyjęcie preparatu zawierającego 500 mg kwasu acetylosalicylowego, 500 mg paracetamolu i 130 mg kofeiny (co najczęściej odpowiada 2 tabletkom złożonego leku na migrenę).
Należy przy tym pamiętać, że niedopuszczalne jest stosowanie wyższych dawek leków na migrenę niż wskazane w ulotce lub uzgodnione z lekarzem prowadzącym.
W przypadku, gdy środki z grupy OTC okażą się nieefektywne przy bólach migrenowych, lekarz może zalecić przyjmowanie środków na receptę lub wdrożyć leczenie zapobiegawcze.
Kiedy leki na migrenę i ból głowy mogą być niewystarczające?
Są sytuacje, w których doraźne leczenie bólu głowy przy pomocy środków OTC dostępnych w aptece może być niewystarczające. W niektórych przypadkach z bólem głowy należy się niezwłocznie zgłosić do lekarza. Do niepokojących objawów można zaliczyć przede wszystkim:
- nagły, ostry początek bólu głowy – może świadczyć np. o pojawieniu się krwotoku podpajęczynówkowego lub rozwoju guza mózgu,
- stale nasilający się ból głowy, mimo podania leków uśmierzających – może być efektem krwiaka podtwardówkowego czy guza mózgu lub świadczyć o pojawieniu się objawów niepożądanych po przyjęciu innych preparatów leczniczych,
- pojawienie się wysokiej gorączki, sztywności karku i wysypki – w połączeniu z bólem głowy mogą świadczyć o zapaleniu opon mózgowych,
- silne zaburzenia neurologiczne – np. poważne zaburzenia widzenia (wykraczające poza tzw. aurę migrenową).
W takich sytuacjach może być potrzebna dodatkowa diagnostyka, np. wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego, a nawet badanie płynu mózgowo-rdzeniowego.
Pamiętaj: w takich sytuacjach nie należy zwlekać z wizytą u lekarza. Warto również się na nią umówić w sytuacji, gdy dotyczą Cię częste dolegliwości migrenowe. One również mogą wymagać wdrożenia innego planu leczenia.
Warto też podkreślić, że ból głowy może być wtórnym efektem zmagań z inną chorobą i być jednym z objawów jej towarzyszących. W takiej sytuacji objawowe uśmierzanie bólu może być tylko środkiem doraźnym, konieczne jest bowiem wyeliminowanie źródła problemu.
Co poza lekami na ból głowy?
Sięganie po leki na ból głowy to często pierwsza reakcja na tą uporczywą dolegliwość. Warto jednak dodatkowo wspomóc organizm w poradzeniu sobie z nią. Pomocne mogą być:
- zimne okłady lub plastry chłodzące na ból głowy – przyklejenie takiego plastra na skronie czy czoło (w zależności od ulokowania bólu) może pomóc uzyskać uczucie przyjemnego ukojenia, co jest szczególnie istotne przy migrenach,
- krótka drzemka lub wypoczynek w ciszy,
- zadbanie o nawodnienie organizmu,
- dotlenienie się poprzez krótki spacer, wyjście do ogrodu lub na balkon.
Warto też pamiętać, że jeśli mimo podania leków na migrenę i ból głowy dolegliwości nie ustępują, należy skonsultować się z lekarzem.
