Pacjenci, decydując się na leczenie przeziębienia „na własną rękę” często nieumyślnie stosują dwa czy trzy leki o różnych nazwach i tym samym składzie lub mechanizmie działania. Prowadzi to do przekroczenia dopuszczalnych dawek substancji leczniczych i wzrostu ich toksyczności… a to tylko jeden z błędów w samodzielnym leczeniu grypy lub przeziębienia. Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się, jak sobie nie zaszkodzić!
Błąd I: powielanie leków o tym samym składzie
Pacjenci często stosują na przeziębienie leki z paracetamolem, chcąc znieść ból i gorączkę. Potem, chcąc a także zmniejszyć katar i udrożnić drogi oddechowe, popijają gorący roztwór leku z saszetki o innej nazwie. W formie takich saszetek występują najczęściej preparaty złożone, również zawierające paracetamol. Substancja ta jest stosunkowo bezpieczną i doskonale przebadana, , jednak przyjmowanie zbyt dużych dawek paracetamolu nie sprawi, że wzrośnie skuteczność leczenia, a może silnie uszkadzać wątrobę.
Sytuacja wygląda podobnie w przypadku leków z ibuprofenem. Pacjenci leczą nim dokuczliwe objawy przeziębienia lub grypy. Zdarza się jednak, że osoba chora postanowi w trakcie terapii dokupić w aptece kwas acetylosalicylowy, żeby osiągnąć jeszcze lepsze efekty. Obie substancje lecznicze działają na tej samej zasadzie, a ich połączenie nie dość, że nie poprawi stanu zdrowia, to może go jeszcze pogorszyć. Zarówno ibuprofen, jak i kwas acetylosalicylowy, przyczyniają się do uszkodzenia śluzówki żołądka, co jest szczególnie istotne u osób z dolegliwościami przewodu pokarmowego lub stwierdzoną chorobą wrzodową. Lepszym rozwiązaniem w likwidowaniu objawów przeziębiania i grypy będzie w tym wypadku zakup preparatu z paracetamolem.
Błąd II: nierozróżnianie kaszlu suchego od mokrego
Dobrze jest chwilę zastanowić się, jaki kaszel mamy, by właściwie dobrać
. Stosowanie nieodpowiedniego preparatu może nasilić dolegliwości i znacznie wydłużyć proces zdrowienia, dlatego zaleca się ostrożność i uważność podczas wybierania konkretnego syropu.
Jeśli coś się odrywa, pojawia się flegma – jest to kaszel mokry, czyli produktywny. Stosujemy wówczas syropy i tabletki wykrztuśne, na bazie acetylocysteiny, bromheksyny, ambroksolu, gwajafenazyny czy preparaty zawierające ekstrakty z liści bluszczu lub tymianku.
Prepapraty wykrztuśne pomagają na kaszel mokry, rozrzedzają wydzielinę zalegającą w drogach oddechowych i ułatwiają jej odkrztuszanie. Technicznie rzecz biorąc, powodują one nasilenie kaszlu, ale wszystko „w imię oczyszczenia” oskrzeli. Na kaszel suchy, drapiący, duszący (powszechny przy grypie) stosujemy syropy przeciwkaszlowe na bazie butamiratu, dekstrometorfanu, kodeiny czy wyciągu z korzenia prawoślazu.
Zatrzymują one kaszel, dzięki czemu osoba chora mniej się męczy.
Pacjenci bardzo często stosują krople do nosa zawierające np. oksymetazolinę, nafazolinę lub ksylometazolinę zbyt długo. Przyjmowanie tego typu produktów leczniczych dłużej niż 3-4 dni może prowadzić do przekrwienia błony śluzowej nosa i w konsekwencji nasilenia kataru, a także pojawienia się bardzo trudnego do opanowania tzw. kataru polekowego. Paradoksalnie krople, które miały zwalczać katar, stają się jego przyczyną.
Jeśli po 4 dniach stosowania kropli katar nie mija, lepiej sięgnąć po lek w tabletkach, które też obkurcza naczynka w błonie śluzowej, ale nie powodują efektu odbicia, tak jak miejscowo działające krople na katar. Najbezpieczniejsze jednak jest przepłukiwanie nosa solą fizjologiczną lub aerozolem z wodą morską czy inhalowanie olejkami eterycznymi (eukaliptus, mentol) – oczyszczają, nawilżają i odkażają śluzówkę.
Błąd IV: przyjmowanie leków na przeziębienie o nieodpowiedniej porze
(na kaszel mokry) stosujemy maksymalnie do godz. 17.00-18.00. Efektem ich działania jest rozrzedzenie wydzieliny i pobudzenie kaszlu, dlatego przyjmuje się je rano i popołudniu. Preparaty na kaszel mokry powinno się stosować około 4 godziny przed snem.
Kolejnym błędem jest zażywanie leków „nocnych” w ciągu dnia. Preparaty dedykowane na noc zawierają dodatkowe substancje przeciwhistaminowe, takie jak prometazyna, chlorfeniramina czy difenhydramina. Wykazują one działanie uspokajające i nasenne, dodatkowo zmniejszają katar. Z kolei leki zawierające pseudoefedrynę powinny być stosowane w ciągu dnia, gdyż ta substancja wykazuje działanie pobudzające i utrudnia zasypianie.
Kwas acetylosalicylowy ma silne działanie napotne, dlatego pamiętajmy, że nie powinniśmy zażywać go, jeżeli planujemy wyjście z domu albo jesteśmy w pracy.
Błąd V: niekonsultowanie się z lekarzem, gdy jest taka potrzeba
Zwykle prawidłowo leczone przeziębienie ustępuje samoistnie, jednak – jak każda przypadłość zakaźna osłabiająca organizm – może prowadzić do groźnych dla zdrowia i życia powikłań. Dodatkowo, jeżeli objawy nie ustępują w ciągu 7 dni, może to wskazywać na inną chorobę, dającą podobne objawy, m.in. grypę, różyczkę, odrę, bakteryjne zapalenie płuc, zakażenie paciorkowcami, katar alergiczny, wtórne zapalenie zatok, oskrzeli bądź ucha środkowego. W takim wypadku bardzo ważnym aspektem terapii jest wizyta u specjalisty, który przeprowadzi pełną diagnostykę chorego i przepisze dodatkowe leki.
Błąd VI: leczenie przeziębienia antybiotykiem
Przeziębienie – katar, ból gardła, lekko podwyższona temperatura, kaszel, złe samopoczucie – to infekcja wywołana przez wirusy, a antybiotyki nie są w stanie w żaden sposób im zagrozić. Dlatego leczenie podwyższonej temperatury czy zatkanego nosa antybiotykiem (z reguły takim, który pozostał w naszej apteczce po walce z jakimś zakażeniem bakteryjnym) to jeden z najczęściej popełnianych błędów. W rezultacie takiej kuracji antybiotyk nie tylko nie pomoże, ale potem może okazać się zupełnie nieskuteczny w przypadku innej, znacznie poważniejszej infekcji, np. anginy bakteryjnej.
Leczenie przeziębienia: o tym też musisz pamiętać
• Niebezpieczny grejpfrut
Przyjmując leki na przeziębienie, warto także zwrócić uwagę na to, co jemy. Grejpfrut i sok grejpfrutowy, mimo że zawierają sporo witaminy C, mają także działanie niepożądane w interakcji z lekami na przeziębienie i nie tylko. Wszystko przez zawarte w owocu flawonoidy, które pełnią funkcję barwników i przeciwutleniaczy. Te związki organiczne mają duży wpływ na metabolizm człowieka i mogą nawet piętnastokrotnie zwiększyć stężenie medykamentów we krwi, potęgując tym samym ich skutki uboczne. Spożywanie grejpfruta łącznie z lekami na przeziębienie (lub innymi) prowadzi też czasami do zbyt szybkiej ich utylizacji, a efekt jest taki, jakbyśmy farmaceutyków wcale nie brali.
• Czosnek i aspiryna – mix zakazany
Zarówno czosnek – znany jako naturalny antybiotyk - jak i kwas acetylosalicylowy mają właściwości przeciwzakrzepowe. Oznacza to, że obie substancje wchodzą ze sobą w interakcje, co powoduje zahamowanie krzepnięcia krwi. Jeśli więc podczas kuracji aspiryną wspierać się będziemy kanapkami z czosnkiem, zupełnie nieświadomie możemy znacznie rozrzedzić krew i zafundować sobie krwotok wewnętrzny.
Oprócz tego, jak wskazują źródła medyczne, spożywanie czosnku przy jednoczesnym leczeniu się paracetamolem może prowadzić do uszkodzeń wątroby.
• DHA i witamina E na cenzurowanym
Mimo że kwasy z grupy omega 3 są niezbędne dla funkcjonowania ludzkiego mózgu, na czas terapii kwasem acetylosalicylowym (aspiryną) lepiej przerwać ich przyjmowanie. Dlaczego? DHA znajdują się głównie w olejach rybnych, a te nasilają działanie przeciwzakrzepowe, jakie ma kwas acetylosalicylowy. Efekt może być podobny do łącznego przyjmowania aspiryny i czosnku – krwawienia wewnętrzne. W przypadku terapii aspiryną lepiej zrezygnować także z suplementacji witaminą E lub spożywania warzyw, które zawierają jej duże ilości (brokuł, szpinak, szparagi).
• Popijamy wodą
Żelazna zasada podczas leczenia: leki popijamy wodą, najlepiej przegotowaną. Dlaczego? Ponieważ herbata, mleko, kawa, soki owocowe a nawet woda wysoko zmineralizowana lub inne napoje mogą zmienić działanie medykamentów i w niekontrolowany sposób wzmocnić ich działanie. Niektórzy twierdzą, że co to za różnica, skoro w żołądku wszystko się miesza. Tak to nie działa: przyjmowane przez nas produkty, zanim zostaną „wpuszczone” do żołądka, układają się warstwami.
mgr farmacji
Karolina Kowalczyk-Baran
